Tuz insanlığın ilk çağlarından beri gıdanın lezzetini ve dayanıklılığını artırmak için kullanılmaktadır. (1)Tuz, her evde bulunan ve neredeyse tüm yemeklere az da olsa eklenen bir gıda. Aslında tuz, vücudun yaşamsal faaliyetlerini sorunsuz bir şekilde yürütebilmesi için de gerekli. Çünkü tuz vücutta suyun tutulması, kas ve sinirlerin doğru şekilde çalışması gibi önemli yaşamsal faaliyetlerin işlemesine yardımcı oluyor. Fakat bu bileşenden en doğru şekilde yararlanabilmek için miktarı doğru ayarlamak gerekiyor. Uzmanlar, sağlıklı bir insanın günlük tuz ihtiyacının 5 gram olduğunu dile getiriyorlar. Bunun fazlası bedene zarar verebiliyor. Fakat tüm bunların yanında yapılan araştırmalar, Türk halkının büyük bir çoğunluğunun aşırı tuz tükettiğini gösteriyor.
Peki, yüksek oranda tuz tüketimi bize ne gibi zararlar veriyor? Hem kısa dönemde hem de uzun vadede aşırı tuz tüketiminin beden üzerindeki etkileri neler? Biz sizin için bu sorulara detaylı bir şekilde yanıt verdik. Siz de bu sayede günlük tükettiğiniz tuz miktarını gözden geçirebilir ve tuz tüketimini azaltmak için neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Evlerde kullandığımız, sofra tuzu olarak bilinen tuzun bilimsel adı “sodyum klorür”. Bu molekülün yapısındaki sodyum, hücrelerin içerisine sıvı alımından sorumlu bir bileşen. Aynı zamanda sodyum hücrenin asit-baz dengesini de kontrol ediyor. İnsan vücudunun neredeyse %60’ı sudan oluştuğu için sodyum hayati bir önem taşıyor. Bu nedenle tuz tüketmemiz gerekiyor. Ama fazla alındığında hem sodyum hem de klor vücudun dengesinin bozulmasına sebep oluyor. Bu bağlamda yaşanabilecekleri, yani aşırı tuz tüketiminin zararlarını şu şekilde açıklayabiliriz:
Vücutta biriken fazla sodyum, kalsiyumun emilimini ve kullanımını engeller. Bu da kemiğin yapısında gözenekler oluşmasına, kemik kütlesinin azalmasına sebep olur. Bunun sonucunda da kemiklerin darbe karşısındaki dayanıklılığı azalır ve kırılma riski artar. Bu nedenle özellikle kadınlar menopoz sonrası dönemde tuz tüketimine çok dikkat etmeli. Aynı durum diyabet ve kemik erimesi rahatsızlıkları olan kişiler için de geçerli.
Vücudun tuz dengesinden sorumlu organı, böbrek. Vücuda alınan tuzun çok büyük bir kısmı böbreklerden geri emiliyor. Tuz gereğinden fazla tüketildiğinde ise böbrekler dengeyi sağlamakta zorlanıyor. Bu durumda geçen zamanla beraber böbrekler işlevlerini yitirebiliyor. Bu durumda kişinin yaşamsal faaliyetlerinin devam edebilmesi için diyaliz makinesinden destek alması gerekiyor.
Fazla tuz tüketimi sebebiyle kan basıncında artış görülüyor. Bu da hipertansiyona, yani yüksek tansiyona, neden oluyor. Bunun sonucunda da kalp ve damar rahatsızlıkları görülmeye başlıyor. Hipertansiyon kalp damar hastalıklarının oluşumunda önemli bir risk faktörü olup fazla tuz tüketiminin hipertansiyonu tetikleyici etkisi olduğu ise uzun zamandan beri bilinmektedir. (2)
Fazla tuz tüketiminin mide ve bağırsak sağlığını olumsuz yönde etkilediği de biliniyor. Ülser, mide kanseri gibi rahatsızlıkları tetikleyen aşırı tuz tüketimi; hormon dengesini de bozduğu için baş dönmesi, kas krampları, sinir iletiminde aksaklıklar yaşanması gibi birçok farklı soruna neden olabiliyor. Ayrıca vücutta biriken sodyum gereğinden fazla su tuttuğu için ödem oluşmasına yol açıyor.
Öncelikle şunu söyleyelim, uzmanlar sık sık tuz tüketiminin öğrenilmiş bir güdü olduğundan bahsediyor. Yani aslında bu sonradan kazanılan bir alışkanlık. Dolayısıyla bu alışkanlıktan kurtulmak sizin elinizde. Bu süreçte yapabilecekleriniz ise şöyle:
**Sayfanın içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurunuz.
KAYNAKLAR
1. Tuz: Gıdalardaki Algısı, Fonksiyonları ve Kullanımının Azaltılmasına Yönelik Stratejiler Kabul Tarihi (Accepted): 14.08.2018
2. Anonim, (2012). Guideline: sodium intake for adults and children. WHO Press, 1211 Geneva 27, Switzerland.