Kompleks yapısı ile muazzam bir makineyi andıran vücudumuz, kusursuz bir biçimde çalışır. Öyle ki biz uykudayken bile yaşamsal fonksiyonlarımız devam eder. Tüm bu fonksiyonlar devamlılığını, vücudumuzda yer alan çeşitli sistemlere borçlu. İskelet sisteminden dolaşım sistemine kadar tüm bu sistemler, farklı amaçlara hizmet ediyor. Ancak söz konusu iyi yaşam olduğunda, bağışıklık sistemi diğer fizyolojik sistemlerin önüne geçiyor. Zira vücudumuzu koruyan bir ordu gibi çalışan bağışıklık sistemi, her cephede görev alışıyla benzersiz bir işleve sahip. (1)
Kısaca vücudu korumaya programlanan bağışıklık sistemi, doğduğumuz ilk andan itibaren gelişmeye başlar. İnsan vücudu, her gün dış dünyadan gelen yüzlerce mikroorganizmanın saldırısına uğruyor. Genel olarak mikrop olarak adlandırdığımız bu davetsiz misafirler, bağışıklık sistemimiz tarafından engelleniyor. Vücudumuzun içinde detaylı ve dinamik bir ağa sahip olan bağışıklık sistemi, mikropların birçoğunu daha biz fark etmeden yok eder. Zaten “hastalanmak”, bağışıklık sisteminin vücudu savunmadaki başarısızlığının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu açıdan değerlendirildiğinde güçlü bir bağışıklık sistemi daha stabil bir yaşamın olmazsa olmazı haline geliyor. Dilerseniz dengeli bir bağışıklık sisteminin yaşam kalitesine etkisini daha detaylı bir biçimde ele alalım.
Özellikle mevsim geçişlerinde soğuk algınlığı, grip ve nezle benzeri enfeksiyon riskleri artar. İşte, bağışıklık sistemi burada devreye girerek sizi korur. Eğer bağışıklık sisteminiz zayıfsa bu basit üst solunum yolu hastalıkları vücudunuzu zorlayabilir. Güçlü bir bağışıklık sisteminiz yoksa iyileşme süreciniz uzayabilir, ağrılarınızın şiddeti artabilir. Mevsimsel enfeksiyonlar, dengeli bağışıklığa sahip bireyler için daha az risk teşkil eder.
Nörolojik sisteme benzer bir yapıya sahip olan bağışıklık sistemi, mikropları tanır. Güçlü bir bağışıklık sistemi, vücudunuza zarar vermeye çalışan mikropları daha hızlı ayrıştırıp yok edebilir. Bağışıklık sisteminin önemli parçalarından biri olan lenf düğümleri, zararlı mikroorganizmaları adeta bir süzgeç görevi görerek ayrıştırır. Zararlı mikroplardan korunmamızı sağlayan bu işlem, güçlü bir bağışıklık sistemi tarafından daha etkin gerçekleştirilebilir.
Fagosit ve lenfositlerden oluşan beyaz kan hücreleri, mikrop istilasına karşı vücudu sürekli tarar. Beyaz kan hücreleri, bir tehdit algıladığında ise çoğalarak savunma moduna geçer. Güçlü bir bağışıklık sistemine sahipseniz, beyaz kan hücrelerinizin sayısı da artar. Böylece olası bir enfeksiyon karşısında çok daha fazla hücre savaşır, enfeksiyonun şiddeti azalır. Benzer şekilde dengeli bir bağışıklık sisteminiz varsa iyileşme süreciniz de kısalır. (3)
Vücudumuzu savunan bağışıklık sistemi, sadece mikroplara karşı koruma sağlamaz. Aynı zamanda vücudumuzda zararlı kimyasalların ve toksinlerin birikmesini de engeller. Zayıf bir bağışıklık sistemi, vücudun toksin imhası için daha fazla enerji harcamasına neden olabilir. Bu da yorgunluk ve enerji kaybı olarak yansır, günlük hayatınızın kalitesini olumsuz etkiler.
Bağışıklık sistemimiz, edinilmiş bağışıklık ile adeta bir hafızaya kavuşur. Edinilmiş bağışıklık sayesinde T hücreleri tehditleri öğrenir, tanır ve mücadele eder. T hücrelerinin üretimi ise zamanla yavaşlar. Güçlü bir bağışıklık sistemi, T hücrelerinin üretimini teşvik eder. Artan T hücrelerinin sayısı, yaşlılık belirtilerinin azalmasına da yardımcı olabilir.
Düzenli uyku, bağışıklık sisteminin üzerinde olumlu bir etkiye sahip. Artan uyku kalitesi ile güçlenen bağışıklık sistemi ise zihinsel performansınızı arttırabilir. Dengeli bir bağışıklık sistemi zihinsel yorgunluk, dikkat dağınıklığı ve beyin sisi şikayetlerini azaltabilir. Güçlü bir bağışıklık sistemi tolerans seviyenizi arttırarak anksiyete semptomlarının azalmasını sağlayabilir.
Bağışıklık sistemi, kanser hücreleri karşısında da benzeri tepkiler verir. Savunma odaklı çalışan bağışıklık sistemi vücuda zararlı bu hücreleri yok etmek üzere hemen harekete geçer.(2) Bağışıklık sisteminiz güçlü ise ileri seviye bağışıklık mekanizmalarınız tetikte olur. Dengeli bir bağışıklık sistemi ile aktif kalan T hücreleri, hızlıca tespit edilen kanser hücrelerini hastalığa dönüşmeden yok edebilir.
KAYNAKLAR
1. Enfeksiyondan korunma ve immün sistem – J Med Updates 2012;2(1):31-42 doi:10.2399/jmu.2012001006
2. Chinen J, Finkelman F, Shearer WT. Advances in basic and clinical immunology. J Allergy Clin Immunol 2006;118:489-95. 2. Paul WE. Fundamental Immunology. 5th ed. Philadelphia: Lippincott Williams&Wilkins; 2003.