Osteoporoz Günlük Yaşamımızı Nasıl Etkiler? Ne Tür Önlemlerle Hayatımızı Kolaylaştırabiliriz?

Osteoporoz ya da yaygın ismiyle kemik erimesi, menopoz sonrası kadınlarda ve 65 yaş üstü erkeklerde sıkça görülen bir hastalık. Erkeklerin kemik yoğunluğunun kadınlara göre fazla olması ve menopoz sonrası azalan hormonların etkisiyle kadınlarda erkeklere göre 10 kat daha fazla osteoporoz şikayetine rastlanır.

Osteoporoz, düşük kemik mineral yoğunluğu (KMY) ya da frajilite kırığı hikayesi ile birlikte gelecekte artmış kırık riski ile karakterize bir hastalıktır (1). Hareketsiz yaşam, sağlıksız beslenme ve sigara kullanımı gibi zararlı alışkanlıklarla çok daha tehlikeli bir hale gelen osteoporozda erken teşhis ile gereken önlemlerin alınması büyük önem taşıyor. 35 yaşa kadar özellikle kemik kütlesi ve yoğunluğunu artıracak şekilde beslenme ve egzersizlere önem verilmesi yaşlılıkta osteoporoza yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olur.

Osteoporoz teşhisi konulan hastalarda ise hastalığın risklerinden dolayı genellikle korku ve anksiyete söz konusu olabilir. Hatta hastalar kendilerini izole ederek depresyona yatkın hale gelebilirler. Ancak bu hastalığa sahip olmak mutlak kırık oluşumu anlamına gelmiyor. Gerekli önlemlerin alınmasıyla düşme ve kırık oluşumu risklerini azaltıp hayatı kolaylaştırmak mümkün. Ayrıca yaşam tarzınızda çeşitli değişiklikler yaparak osteoporozun ilerlemesini yavaşlatabilirsiniz.

Düşmeler Önlenebilir

Evde bazı küçük değişiklikler yaparak düşerek oluşabilecek kırılma, zedelenme gibi riskleri en aza indirebilirsiniz. Evde küçük bir tehlike avına çıkarak riskleri belirleyebilirsiniz.

• Örneğin yerlerde bulunan, ayağınıza takılıp düşmenize neden olabilecek kabloları minimuma indirebilirsiniz.
• Aynı şekilde halı ve kilimlerin altına kaydırmaz koyarak ya da uçlarının havaya kalkmasını önleyerek bu tehlikeden de korunabilirsiniz.
• Banyoda ıslak zeminde kaymayı önlemek için kauçuk paspas kullanabilirsiniz.
• Ayrıca banyo ve tuvalette kalkarken düşmemeniz için metal borular kullanabilirsiniz.
• Düzenli olarak görme ve işitme testleri yaptırmanız bu süreçte yararınıza olacaktır. Görme ve işitme bozuklukları bir yerlere çarpmanıza ve düşmenize neden olabilir.
• Evin iyi aydınlatılmış olması da kazaları önlemede etkili olabilir. Özellikle geceleri uyanıldığında karanlıkta ilerlemeye çalışmak yerine evin içerisinde gece lambaları kullanabilirsiniz.
• Ayrıca bazı yaşlı bireylerde kalça kırıklarını önlemek için özel koruyucu ekipmanlar giymek gerekebilir.
• Kullanılan bazı ilaçlar kafa karışıklığı ve dalgınlık yapabilir. Eğer yeni bir ilaç kullanmaya başlayacaksanız doktorunuzdan ilaç hakkında bilgi isteyebilir ve osteoporoz hastası olduğunuzu hatırlatabilirsiniz.
• Topuklu ve kayabilecek terlik benzeri ayakkabıları giymekten kaçınmalısınız.
• Eğer yürümede zorluk ve dengesizlik yaşıyorsanız baston ya da yürüteç kullanmalısınız.
• Evdeki işler için yardım isteyerek kazaların yaşanmasını büyük ölçüde önleyebilirsiniz. Patlayan lambayı değiştirmek, yüksek bir dolaptan eşya almak gibi işleri başkalarına bırakmak iyi bir tercih olacaktır. Eğer yalnız yaşıyorsanız işleri listeleyerek arkadaşınız ya da aile fertlerinden birinin ziyareti sırasında ondan yapmasını rica edebilirsiniz.

Sağlıklı Beslenme ve Egzersiz

• Düzenli egzersiz ve sağlıklı bir diyet sadece osteoporoz hastaları için değil, herkes için son derece önemli. Beslenme ve egzersize önem vererek kalp hastalıkları ve kanser gibi birçok ciddi rahatsızlığı engelleyebilirsiniz. Ancak zıplama, dönme, ağırlık kaldırma ve ağır aerobik hareketlerinden kaçınmalısınız. (2)
• Günde yapacağınız 30 dakikalık bir yürüyüş ya da tempolu ve yavaş koşu, hafif danslar ve eğitmen eşliğinde yapılabilecek aerobikler yeterli ve etkili olacaktır.
• Yürüyüşlerinizi açık havada yapmak güneşten D vitamini almanızı sağlar.
• Takviye gıda ürünlerinden faydalanarak vücudunuzun vitamin ve mineral ihtiyacını karşılayabilirsiniz.
• Tüm gıda türlerini içeren dengeli bir beslenmeye sahip olduğunuzdan ve vücudunuz için gerekli vitamin ve mineralleri yeterince aldığınızdan emin olmalısınız. Özellikle kalsiyum içeriği yüksek olan süt ve süt ürünlerine öğünlerinizde mutlaka yer vermelisiniz.
• Eğer sigara kullanıyorsanız sigarayı bırakmak iyi bir tercih olacaktır. Aynı şekilde alkol ve kafein tüketimini kesmek ya da kısıtlamak osteoporozun hızla ilerlemesini engelleyecektir.

Günlük Aktivitelerde Yapılabilecek Değişiklikler

• Taşıdığınız eşyaları vücudunuza yakın tutun.
• Eşyaları almak için uzanmayın ve eğilmeyin. Eğer yerden bir şey almak isterseniz dizlerinizi kırarak sırtınız dik bir şekilde eğilin.
• Yattığınız yerden kalkarken birden kalkmak yerine önce bir süre oturur vaziyette bekleyip sonrasında ayağa kalkın. Bu şekilde aniden kalktığınızda oluşabilecek baş dönmelerini önleyebilirsiniz.

KAYNAKLAR

1. Warriner AH, Saag KG. Osteoporosis diagnosis and medical treatment. Orthop Clin North Am 2013;44:125-35.
2. Osteoporoz – Bilinmesi Gerekenler