Değişen yaşam koşulları, yeme – içme alışkanlıklarının etkileri her şeyde olduğu gibi zihnimizde de kendini göstermeye başladı. “Unutuyoruz!” Unutkanlık, birçoğumuzun sıklıkla karşılaştığı bir durum haline gelmeye başladı. Önceleri unutkanlık genellikle yaşlı insanlarla birlikte anılıyordu. Şimdilerde ise çocuklarımızın bile unutkanlıktan şikayet ettiğini görüyoruz. Günlük hayatta karşılaştığımız bu unutkanlık sorunu, neyse ki genel olarak hastalık boyutunda değil. Alışkanlıklarınızı değiştirerek veya yeni prensipler edinerek bu sorundan kurtulabilirsiniz. Biz de bu sorundan kurtulabilmeniz için size 6 ipucu hazırladık.
Sudoku, Japonya’dan çıkan ve ismi “sayılar tek olmalı” anlamına gelen bir zeka oyunu. Menşei Japonya’ya dayansa da günümüzde neredeyse tüm kıtalarda oynanan popüler bir oyun haline geldi. Sudoku’nun hafızaya iyi geldiği ise uzun zamandır konuşulan bir konu. Hatta bazı uzmanlar, unutkanlığa bulmaca türlerinden sadece Sudoku’nun iyi geldiğini söylüyor. Elbette Sudoku’nun zihin için tek faydası bu değil. Sudoku’nun faydalarını sıralayacak olursak; Sudoku, zihni diri tutar, konsantrasyonu arttırır, hafızayı güçlendirir, sorun çözme becerinizi kuvvetlendirir, yaratıcılığı arttırır, göz – beyin koordinasyonunu iyileştirir ve zihninizi dinlendirerek stres atmanızı sağlar. Yani Sudoku’ya vakit ayırarak pek çok şeyden aynı anda yararlanabilirsiniz.
Okuyun! İlginizi çeken ne varsa, elinize ne gelirse okuyun. Kitap, bilimsel dergi, gazete, roman, makale okuyabilirsiniz. Bolca okuma yapmalısınız çünkü okumak zihni esnekleştirir, esnek bir zihin de unutkanlığı önler. Uzmanlar kitap okuma alışkanlığı olan kişilerin zihinlerinin çokça uyarıldığını ifade ediyor. Ayrıca zihinsel olarak uyarılmanın ileride alzheimer riskini azalttığı da birçok uzman tarafından belirtiliyor. Aynı zamanda kitap okuma alışkanlığı olan bir birey, alzheimer gibi unutkanlık temelli bir hastalığa yakalansa dahi unutkanlık süreci daha yavaş ilerleyebiliyor. Okuduğunuz zaman hafızanızı güçlendirirsiniz. Beyniniz tutarlı olarak kabul ettiği her şeyi kaydeder. Bu sayede bilgi birikiminizi de arttırmış olursunuz. Yalnız unutkanlığı önlemek için değil, daha donanımlı bir birey olabilmek için de okumak son derece yararlı bir alışkanlık.
Yaşadığınız unutkanlığın günlük hayatınızı olumsuz etkilediğini düşünüyorsanız ajanda ya da post it kullanabilirsiniz. Unutmamanız gereken bir şeyi not aldığınızda “o şeyi unutmamanız gerektiğini” tekrar etmiş olursunuz. Ayrıca notunuzu post it kullanarak bir yere yapıştırdığınızda gördükçe de tekrar edersiniz. Tekrar edilen şeylerin unutulması da daha zordur. Böylelikle de unutma sorununuz yavaş yavaş ortadan kaybolmaya başlayabilir. Unutmayın, bir şeyi ne kadar çok tekrar ederseniz unutkanlığınız o oranda azalır.
Doğru beslenmenin önemi son yıllarda daha çok gündeme gelmeye başladı. Unutkanlıktan korunmak için, egzersiz, sosyallik, Akdeniz tipi beslenme (bol sebze-meyve, omega 3), stres kontrolü, düzenli uyku, sigara ve alkol kullanmamak önemlidir.(1) Unutkanlık probleminin ortadan kalkmasını istiyorsanız özellikle şekerli ve yağlı yiyeceklerden uzaklaşmanız gerekiyor. Hazır gıdalar ve gazlı içeceklerden uzak durmak da dikkat edilmesi gereken noktalardan bazıları. İşlenmemiş tahıllı gıdaların tüketimi ise iyi bir hafıza için oldukça önemli. Vitamin ve mineral açısından dengeli bir beslenme planı oluşturmalısınız. Gerekli durumlarda takviye edici gıdalardan da yararlanabilirsiniz. Siz de beslenme alışkanlıklarınızı değiştirerek unutkanlık probleminize son verebilirsiniz.
Düzenli ve kaliteli bir uyku sayesinde birçok sorunun üstesinden gelebilirsiniz. Günlük ideal uyku süresi 7-8 saat saat arasında değişiyor. Ayrıca 23.00 – 02.00 saatleri arasında uykuda olmak da beyin gelişimi açısından son derece önemli. Çünkü bu saatler arasında birçok hormon salgılanıyor. İyi bir uyku, günlük öğrenmelerin pekiştirilmesi ve öğrenilenlerin bellekte birleştirilmesi için bir gereklilik. Bu nedenle düzenli ve kaliteli bir uyku, öğrenme ve hafıza sürecinde kritik öneme sahip.(2) Uykunun zihni keskinleştirdiğini de söylemeden geçmeyelim.
Kendinizi sevin, yargılamayın. Öz eleştiriler yapabilirsiniz, bu sizin gelişiminize katkı sağlar. Kendinize kötü telkinlerde bulunmayın. “Hafızam kötü, sürekli unutuyorum” demek yerine “Hatırlamak istediklerimi hatırlıyorum, hafızam çok iyi çalışıyor, kendimi ve bedenimi seviyorum” gibi iyi telkinlerde bulunabilirsiniz. Sevgili Joseph Murphy’nin de dediği gibi: “İçeriye ne yazarsanız, dışarıda onu yaşarsınız”.
REFERANSLAR
1. Yaşlıda Unutkanlığa Yaklaşım Teslime ATLI Ankara Üniversitesi İç Hastalıklar Anabilim Dalı Geriatri Bilim Dalı
2.Chertkow H, Massoud F, Nasreddine Z, et al. Diagnosis and treatment of dementia. Mild cognitive impairment and cognitive impairment without dementia. Canadian Medical Association Journal 2008;178(10):1273-1285.