Özellikle son 20- 30 yıl içerisinde bağırsak sağlığı üzerine yapılan detaylı araştırmalar, probiyotik kavramının hayatımıza girmesine neden oldu. Bu kavramı son zamanlarda sık sık duyduğumuz için bizler de “probiyotik nedir?”, “probiyotik ne işe yarar?”, “probiyotik faydaları nelerdir?” gibi konuları fazlaca merak eder olduk. Bunun yanında bir de çoğumuzun bir yazım hatası mı yoksa başlı başına bir konu mu olduğunu tam olarak anlayamadığımız prebiyotik kavramı var. Ve belli ki bu kavramları daha uzun yıllar duymaya devam edeceğiz; çünkü probiyotiklerin sağlığımıza olan olumlu etkilerini ortaya koyan birçok araştırma olduğu gibi; bu araştırmaların sayısı da giderek artıyor. Biz de bu nedenle, bu yazımızda “probiyotik nedir?”, “prebiyotik nedir?” gibi soruları yanıtlamaya ve probiyotik ile prebiyotik arasındaki farklar konusunu detaylıca açıklamaya çalışacağız.
Vücudumuzdaki bakteri sayısının, hücre sayımızdan daha fazla olduğunu biliyor muydunuz? Özellikle son yıllarda bilim dünyası, bağırsaklarımızda yaşayan yararlı bakterilerin sağlığımız üzerindeki etkilerini konuşuyor. Hatta bağırsak sağlığımızın sadece fiziksel değil zihinsel sağlığımız üzerinde de ciddi şekilde etkisi olduğu, yapılan çalışmalarla neredeyse kanıtlanmış durumda. İşte bu noktada, dost bakteri olarak bilinen probiyotik kavramı devreye giriyor. Probiyotik nedir? Probiyotik en sade tanımıyla; vücutta yeteri kadar bulunduğunda, vücudu destekleyen canlı mikroorganizma anlamına geliyor.
Bağırsaklarımızda birçok yararlı ve zararlı bakteri yaşıyor. Bağırsaklarımızda bulunan bu bakteri topluluğun dengesi veya dengesizliği ise sağlığımızı doğrudan etkiliyor. İşte probiyotikler, tam bu noktada görev alıyor ve bakteri florasının dengesini sağlayarak sindirim sistemini düzenlemeye ve bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı oluyor.
Üstelik probiyotiklerin, sağlık üzerinde bilinen birçok faydası var; sindirim sistemini düzenlemeye ve bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olmaları, çeşitli nedenlere bağlı olarak kaybedilen yararlı bakterilerin geri kazanımını sağlamaları, yine çeşitli nedenlere bağlı olarak artan zararlı bakterilerin sayısını azaltmaları, bağırsak sağlığını desteklemeleri, probiyotiklerin faydaları denince akla ilk gelen olumlu etkilerden. Dolayısıyla tüm bu bilgiler ışığında, probiyotiklerin sağlığımız için çalışan dost bakteriler olduğunu söylemek mümkün.
Probiyotik kavramının ne anlama geldiğini ve ne işe yaradığını artık biliyoruz. Peki, prebiyotik nedir? Prebiyotikler, bağırsak florasında bulunan dost bakterileri besleyen ve onların çoğalmasına yardımcı olarak florayı destekleyen, sindirilemeyen besin bileşikleridir. Aktif halde olmayan bakterilerin aktif hale gelmesini sağlarlar ve onların gelişimine de yardımcı olurlar. Genelde bitkilerde bulunurlar; ancak siz prebiyotik içeren bir besin tükettiğinizde hemen ölmezler ve bağırsaklara kadar sağlam bir şekilde gelmeyi başarırlar. Ardından bağırsaklarda bir enerji kaynağı olarak kullanılırlar ve daha fazla yararlı bakteri oluşmasını desteklerler.
Bağırsaklarımızda yaşayan yararlı mikroorganizmalara probiyotik; bu yararlı mikroorganizmaları besleyen, sindirilemeyen bileşiklere ise prebiyotik dendiğini böylece açıklamış olduk. İşte bu iki kavram her ne kadar birbirinden farklı olsa da aslında birbirleri olmadan düşünülemezler.
Probiyotikler, sindirim sistemini düzenlemeye ve bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olsalar da prebiyotikler olmadan fazla yarar sağlamazlar. Çünkü prebiyotikler, bu iyi bakterileri yararlı bir şekilde besleyen özel liflerdir. Vücudumuz bu bitkisel lifleri sindiremez; bu nedenle kalın bağırsakta fermente eder. Bu da iyi bakterilerin büyümesini, kötü bakterilerin ise çoğalmasını engelleyen bir etki yaratır.
Bu bilgiler ışığında; probiyotikler ile prebiyotiklerin birlikte çalıştıklarını söyleyebiliriz. Sağlık üzerinde olumlu bir etki yaratmaları için mutlaka bir arada olmaları gerekir. Probiyotik ve prebiyotik içeren gıdalar, ayrıca vitamin ve mineral gibi yararlı maddeler açısından da son derece zenginlerdir. Bu sayede yalnızca sindirim sistemine değil, genel sağlığa da ciddi şekilde fayda sağlayabilirler.