Kış mevsiminin ağırlığını üzerimizden atarken ilkbahar ve yazın canlı havasına kapılmak vücudumuzu yorabiliyor. Mevsim geçişlerinde sıklıkla yorgun, uykulu ve halsiz hissedebiliyoruz. Depresif duygu durumu, beslenme bozukluğu, uykuya dalma problemi ve uzun süre uyuma gibi şikayetler de diğerlerinin peşinden sıralanıyor. Bu ruh halinden rahatsız olsak da, bilmeliyiz ki bu durum tamamen iklimin biyolojimize olan etkisinden kaynaklanıyor.
Uyku günlük yaşamın bir sure için kesintiye uğraması ya da boşa geçen zaman değildir. Zihinsel ve fiziksel sağlığımızı her gün yenilememiz için önemli olan ve yaşamımızın üçte birini kapsayan aktif bir dönemdir.(1) Mevsim geçişlerinde yaşanan uyku problemi, biyolojik saatimizi düzenlemeye yarayan melatonin hormonunun üretiminin aksaması ile ortaya çıkıyor. Bu aksamaya sebep olan şey ise mevsimlerin değişmesi. Böylece sürekli uyuma isteği duyuyoruz veya uykuya dalmakta zorlanıyoruz. Sonuç olarak da günlük yaşantımızda aksama, yaşam kalitemizde düşüş, odaklanma problemi, isteksizlik gibi sorunlarla yüzleşmek zorunda kalıyoruz. Peki, uyku bozukluklarından kurtulmanın bir yolu yok mu? İşte, mevsim geçişlerinde yaşanan uyku sorunlarından kurtulmanıza yardımcı olacak bazı tavsiyeler:
Havaların ısınmasıyla birlikte vücudumuzda su kaybı oluşmaya başlar. Bu da yorgunluk ve uykuya sebep olabilir. Uzmanlara göre; mevsim geçişlerindeki uyku halinden kurtulmak ve vücudunuzu canlandırmak istiyorsanız günlük 2-3 litre su tüketmelisiniz. Su tüketim miktarı sadece mevsim geçişlerinde değil, normalde de bu miktarlarda olmalı. Ancak uzmanlar yeni mevsime geçerken su tüketimine daha çok dikkat etmeniz gerektiğini söylüyor. Burada da dikkat etmeniz gereken bir şey var. Tükettiğiniz su 3 litreyi geçtiğinde de vücudunuz zarar görebilir. Çünkü az su içmek kadar çok su içmek de vücuda zarar veren bir şey.
Sağlıklı ve dengeli beslenmek daha hafif bir mevsim geçişi yaşamanızı sağlar. Burada dengeli beslenmekten kastımız tükettiğiniz besini çeşitlendirerek tek tip beslenmenin önüne geçmek. Bir hafta içerisinde dengeli bir şekilde sebze, meyve, et ve kuru gıda tüketirseniz mevsim geçişlerindeki yorgunluğa karşı gardınızı almış olursunuz. Dengeli beslenmenin yanı sıra mevsim geçişlerinde sağlıklı beslenmeye ekstra dikkat etmenizi tavsiye ederiz. Çünkü yağlı, glütenli ve şekerli besinler vücudumuzda ağırlık yaptığı için uykuya sebep olabilir. Gerekli durumlarda probiyotik ve/veya prebiyotik takviyeleriyle de bedeninizi destekleyebilirsiniz.
Gün içinde çok fazla çay ve kahve tüketiyorsanız uyku problemi ile karşı karşıya olabilirsiniz. Normalde uyku düzeniniz bu durumdan etkilenmese bile mevsim geçişlerinde fazla çay ve kahve tüketimi uyku düzeninizi bozabilir. Çay veya kahve tüketimini azaltıp(2) içecek tercihinizi bitki çayından yana kullanırsanız uyku ve yorgunluk probleminden kurtulabilirsiniz. Eğer kahve ve çay tüketmeyi çok seviyorsanız en azından mevsim geçişlerinde bu tüketimi azaltmaya özen gösterebilirsiniz.
Uyku problemi yaşarken uykunuzu düzene koyma fikri size komik gelmiş olabilir. Ancak burada söylemek istediğimiz şey, uyku düzeniniz zaten bozuk diye daha da bozmaya çalışmamanız. Örneğin, uyuyamıyor ve geç saatlere kadar koyun sayıyorsanız yatağa daha erken girin. Ya da çok fazla uyuyor ve gün içinde gelen uykuya karşı koyamıyorsanız gündüz uykularını kesmeye çalışın. Yattığınız ve kalktığınız saatleri de düzenli bir şekilde ayarlarsanız bu iş tamamdır. Bu, ilk etapta kolay olmasa da birkaç hafta içinde her şey rayına oturacağı için denemeye değebilir.
Kışın ağırlığından ve hareketsizliğinden kurtulmak için biraz canlanmak ve hareket etmek şart. Gün içinde yürüyebilir, koşabilir veya bisiklet sürebilirsiniz. Zaten havalar da yavaş yavaş ısındığı için bu aktiviteler size keyif verecektir. Ayrıca vücudu şekillendiren ve esneten sporları da tercih edebilirsiniz. Örneğin pilates ve yoga yaparak vücudun uyuşukluğundan kurtulabilirsiniz. Böylece hem günlük enerjinizi artırabilir hem de daha fit bir vücuda sahip olmanın keyfini yaşayabilirsiniz.
Mevsim geçişlerinden yoğun olarak etkileniyorsanız vücudunuzun vitamin ve mineral seviyesi düşük olabilir. O nedenle özellikle bu dönemlerde C vitamini ağırlıklı sebze ve meyve tüketmeye özen gösterin. Örneğin; yemeklerinizde ıspanak, brokoli, biber, kabak ve yeşil yapraklı bitkiler kullanabilirsiniz. Ayrıca gün içerisinde mevsim meyvelerini yeterli miktarda tüketebilir, takviye edici gıdalarla vücudunuza vitamin takviyesi yapabilirsiniz.
Referanslar:
1. Türk Nöroloji Derneği – Uyku Bozuklukları: https://www.noroloji.org.tr/menu/98/uyku-bozukluklari
2. NINDS (National Institute of Neurological Disorders and Stroke). Restless Legs Syndrome Fact Sheet. 2005. [accessed June 13, 2005]. [Online]. Available:http://www.ninds.nih.gov/disorders/restless_legs/detail_restless_legs.htm.