Hafif Kognitif Bozukluk Nedir? Hangi Hastalıklarla İlişkilidir? Belirtileri Nelerdir? Neler Yapabilirsiniz?
Hafif kognitif bozukluk, günlük yaşam aktivitelerinin çoğunu bağımsız olarak gerçekleştirme yeteneğini sürdüren bireylerde hafıza kaybının veya diğer bilişsel yetenek kaybının (dil veya görsel/mekansal algı gibi) erken bir aşamasıdır. Hafif kognitif bozukluk, etkilenen kişi, aile üyeleri ve arkadaşlar tarafından fark edilebilecek kadar ciddi, ancak bireyin günlük aktivitelerini gerçekleştirme yeteneğini etkilemeyen bilişsel değişikliklere neden olur. Beynimiz, vücudumuzun geri kalanı gibi, yaşlandıkça değişir. Birçok insan, yaşlandıkça giderek artan unutkanlığın farkına varır. Bir kelimeyi düşünmek veya bir kişinin adını hatırlamak daha uzun süreler alır.
Hafif Kognitif Bozuklukta Risk Faktörleri
Hafif kognitif bozukluk, yaygın olarak normal bilişsel yaşlanmada görülen değişiklikler ile bunama ile ilişkili olanlar arasındaki bilişsel bozulmanın orta aşaması olarak kabul edilir. Bu durum, çoğunlukla Alzheimer hastalığı şeklinde demansa ilerleyebilir. 60 yaşından büyük erişkinlerde hafif kognitif bozukluk prevalansı yaklaşık %6.7 ila %25.2 arasındadır. Yaş ve eğitim düzeyi risk düştükçe artar ve erkeklerde prevalans daha yüksektir.
Artan yaş ve APOE e4 olarak bilinen belirli bir gen formuna sahip olmak Alzheimer hastalığıyla da bağlantılıdır. Aynı gen, hafif kognitif bozukluk için de genetik bir risk faktörüdür. Yine de bu gene sahip olmak bilişsel gerileme yaşayacağınızı garanti etmez.
Bazı kronik hastalıklar ve yaşam tarzı faktörleri, kognitif bozukluk riskiyle ilişkilendirilmiştir:
- Şeker hastalığı
- Sigara içmek
- Yüksek tansiyon
- Yüksek kolesterol
- Obezite
- Depresyon
- Fiziksel egzersiz eksikliği
- Düşük eğitim seviyesi
- Zihinsel veya sosyal olarak uyarıcı faaliyetlere seyrek katılım
Hafif Kognitif Bozukluğun Belirtileri Nelerdir?
Hafif kognitif bozukluk belirtileri arasında:
- Sık sık bir şeyler kaybetmek,
- Önemli olaylara veya randevulara gitmeyi unutmak
- Aynı yaştaki diğer insanlara göre kelimeleri bulmakta daha fazla sorun yaşamak,
- Hareket zorlukları ve koku alma duyusu ile ilgili sorunlar,
- Çoğu zaman ailenin ve arkadaşların bu değişiklikleri fark etmesi yaygın belirtilerdendir.
Hafif Kognitif Bozukluk İçin Neler Yapılabilirsiniz?
Hafif kognitif bozukluk için şu anda herhangi bir tedavi veya ilaç yoktur, ancak sağlıklı kalmanıza ve düşüncenizdeki değişiklikleri yönetmenize yardımcı olabilecek yapabileceğiniz şeyler vardır. Aşağıdaki ipuçları daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir ve hafızanıza yardımcı olabilir:
- Günlük bir rutini takip edin.
- Takvimler, yapılacaklar listeleri ve kendinize notlar gibi hafıza araçlarını kullanın.
- Sık kullanılan nesneleri her gün aynı yere koyun.
- Yeni bir yetenek öğrenin.
- Gönüllü faaliyetlere katılın.
- Arkadaşlarınız ve ailenizle zaman geçirin.
- Yeterince uyuyun, genellikle her gece yedi ila sekiz saat.
- Egzersiz yapın ve beslenmenize özen gösterin.
- Aşırı alkol tüketiminden kaçının.
Referanslar:
1. Alzheimers gov. What Is Mild Cognitive Impairment? Erişim adresi: https://www.alzheimers.gov/alzheimers-dementias/mild-cognitive-impairment#what-are-the-signs-and-symptoms-of-mild-cognitive-impairment
2. Mayo Clinic. Mild cognitive impairment (MCI). Erişim adresi: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/mild-cognitive-impairment/symptoms-causes/syc-20354578#:~:text=Mild%20cognitive%20impairment%20(MCI)%20is,%2C%20language%2C%20thinking%20or%20judgment.
3. Jongsiriyanyong S et al. Mild Cognitive Impairment in Clinical Practice: A Review Article. American journal of Alzheimer’s disease and other dementias, 2018;33(8):500–507.
