Gebelikte Artan Enerji ve Besin Öğeleri Gereksinmelerimiz Nasıl Karşılanır?

Gebelik doğurganlık çağında olan her kadın için doğal bir olaydır. Bu dönemin sağlıklı geçebilmesi için birçok etken bulunmaktadır. Bu etkenler arasında genetik yapı, kronik hastalıklar, gebelikler arasındaki süre yer almaktadır. Fakat bu etkenlerin en önemlisi ve müdahale edilebilir olanı yeterli ve dengeli beslenmektir. Annenin yeterli ve çeşitli bir şekilde beslenmesi hem annenin hem de bebeğin sağlıklı olması anlamını taşımaktadır. Bu dönemde hem annenin hem de bebeğin beslenmesi enerji açığının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu enerji açığı için sağlıklı ve çeşitli bir şekilde beslenmek büyük öneme sahiptir. Çünkü bebek hem bedensel hem de zihinsel olarak büyümeli ve gelişimini tamamlamalıdır. Yetersiz bir şekilde beslenmek ölü doğum, bedensel ve zihinsel gelişimi yetersiz bebeklerin doğumu, düşük doğum ağırlıklı bebek veya erken doğum şeklinde sonuçlanabilmektedir.

Yetersiz ve dengesiz beslenme sonucu oluşabilecek bu sorunlar; 18 yaş altında (adölesan gebelerde) ve 35 yaş üstündeki kadınlarda, sık aralıklarla (2 yıldan az) gebe kalan ve çoğul gebeliği (ikiz, üçüz) olan kadınlarda daha fazla görülmektedir (1).

Gebelik döneminde beslenme, bebeğin oluşması ve büyümesi; aynı zamanda anne ve bebeğin gereksinimlerinin karşılanması için büyük öneme sahiptir. Bu şekilde anne vücudundaki depoları dengede tutar, kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılar, bebek sağlıklı bir şekilde büyür ve emzirme sürecine hazırlık sağlanır. Annenin tüm besin öğelerinden yeteri kadar tüketmemesi kansızlık, ödem, kemik dokusu harabiyeti, gebelik zehirlenmesi, ağırlık kazanımının yetersiz olması, bebek ve anne sağlığının yetersiz olması, bulantı, kabızlık anne ve bebek ölümleri, bebekte zihinsel ve fiziksel gelişim bozuklukları, mide ve bağırsak rahatsızlıkları, prematüre ve düşük doğum ağırlıklı bebek doğumları ile sonuçlanabilir.

Gebelikte artan besin öğeleri ve gereksinimleri

İlk 3 aydan sonra, sağlıklı bir bebeğin gelişimi için günlük 300 kalori civarında fazladan enerji alınmalıdır. Gebelik öncesi ağırlığınızı sürdürmek için günlük 2000-2200 kalori ihtiyacınız varken gebelikte 300 kalorilik ekle birlikte şu anda almanız gereken günlük enerji miktarı yaklaşık 2300-2500 kaloridir.

Gebelik öncesi ağırlığa göre eklemeler yapılır. Buna göre:

1. Gebelik öncesi ağırlığınız normalse,

• 1-3 ay normal ihtiyacınıza 150 kalori,
• 4-9 ay 300 kalori ek yapılır.

2. Gebelik öncesi şişmansanız enerji eklemesi yapılmaz, gereksiniminiz kadar verilir.

Gebeliğin 4. ayından sonra annenin zayıflatılması sakıncalıdır.

3. Gebelik öncesi çok şişmansanız ilk 3 ay enerji kısıtlı verilirse de bu kısıtlama 1200-1500 kaloriden az olmamalıdır, 4. aydan sonra kısıtlama yapılmaz.

4. Gebelik öncesi kadın zayıfsa;

• İlk 3 ay 250 kalori,
• 4-9 ay 300 kalori ek yapılmalıdır.

Enerji gereksinimi dışında;

• Gebelikte normal gereksinime ek olarak günlük 10-20 mg demir alınmalıdır.
• Gebe kadınların günlük kalsiyum ihtiyacı 1000- 1300 mg, adolesan gebelerin ise 1300 mg’dır.
• Kadınlar yeterli düzeyde folat tükettikleri (600 mcg/gün) zaman nöral tüp defektleri için risk azalmaktadır. (1)

Not: Enerji, vitamin ve minerallerin yeterli kadar alınamaması durumunda, doktor onayıyla takviyeler kullanılabilir.

Gebelikte artan enerji ve besin öğeleri nasıl karşılanır?

Gebelikte artan enerji ve besin öğeleri nasıl karşılanır sorusunu şu şekilde cevaplayabiliriz:

• Hamilelik döneminde kanın bir bileşeni olan hemoglobinin yapımı için demir gereklidir. Hemoglobin bebeğe oksijen taşınmasını sağlar. Bu yüzden gebelikte demir büyük öneme sahiptir. Eğer demir açısından zengin beslenilemiyorsa doktor onayıyla takviye kullanılabilir. Bu takviyelerin taze meyve suları ile tüketilmesi vücuttaki kullanımı artırmaktadır. Diğer bir yandan C vitamini açısından zengin meyve ve sebzelerin tüketilmesi demirin vücuttaki emilimini artıracaktır. Yemeklerle birlikte çay ve kahve alımının demir emilimini azaltarak kansızlığa neden olduğunu unutulmamalıdır (1).
• Süt ve süt ürünleri, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller iyi bir kalsiyum kaynağıdır. Anne ve bebeğin kemik sağlığı için büyük öneme sahiptir.
• Mide sağlığı için meyve ve sebze, pirinç, patates, kraker ve sade makarna gibi kolay sindirilebilir karbonhidratlar tercih edilmelidir.
• Anne ve bebek sağlığı için yağ içeriği yüksek kızartma gibi gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Gebelikte oluşan hormonal değişiklikler bağırsak kaslarının gevşemesine neden olur. Bu yüzden burada kuru baklagiller, tam tahıllı ürünleri, sebze ve meyve gibi posa içeriği yüksek besinler tüketilmeye çalışılmalıdır. Ayrıca günlük su tüketimini ihmal etmemeli, kuru erik, kuru erik suyu ve incir gibi doğal laksatif etkilere sahip olarak gıdalar tüketilmelidir.
• Yemekler az ve sık bir şekilde tüketilmeye özen gösterilmelidir.
• Yemeklerde iyotlu tuz tüketimine önem verilmelidir.
• Yüksek tansiyona sahip kişi tuzsuz veya az tuzlu yemeye özen göstermelidir.
• Kuru baklagillerin ve sebzelerin haşlama suları dökülmemelidir. Çünkü bu suların dökülmesi vitamin ve mineral kayıplarına sebebiyet vermektedir.
• Hazır, beklemiş ve konserve besinlerden uzak durulmalıdır. Bunlar yerine doğal ve taze besinler tercih edilmelidir.
• Vitamin ve mineral açısından zengin beslenmeye önem verilmelidir. Günlük su tüketimine gereken önem verilmelidir.

Kaynaklar:

(1) Gebelik Ve Emziklik Döneminde Beslenme, T.C Sağlık Bakanlığı