COVID-19 Sonrası Yorgunluk
Yorgunluk, son iki yıldır hayatımıza giren mevcut COVID-19 pandemisinin nedeni olan SARS-CoV-2 ile enfekte kişilerde en yaygın başvuru şikayetlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Enfekte olanların klinik özellikleriyle ilgili erken raporlarda, %44-69.6 oranında yorgunluk bir başvuru şikayeti olarak listelenmiştir. Dolayısıyla, COVID-19 sonrası yorgunluk sık gözlenmektedir.
COVID-19 Sonrası Yorgun Hissetmenin Fiziksel ve Zihinsel Nedenleri
İnsanların bir COVID-19 enfeksiyonundan sonra kendilerini yorgun hissetmelerinin birçok nedeni vardır. Bunlar:
- Enfeksiyon iyileşmiş olsa bile COVID-19 virüsüne devam eden bir yanıt.
- Ciddi bir hastalığın etkisi. Zatürrenin neden olduğu yorgunluğun çözülmesi 6 aya kadar sürebilir.
Bazı insanlarda farklı şeyler yorgunluğa katkıda bulunur ve uzun süre sürmesine neden olur.
- Düşük düzeyde fiziksel aktivite,
- Rahatsız bir günlük rutin,
- Kötü uyku düzenleri,
- Zorlu iş,
- Bakım sorumlulukları,
- Kötü ruh hali,
- Kaygı ve stres, yorgunluğu daha da kötüleştirebilir.
Gündelik hayatta bir hastalığa bağlı olarak veya fiziksel zorlanmalara bağlı “yorgunluk”, çok sık karşılaşılan bir durumdur. Evrimsel olarak yorgunluk, maruz kalınan patojenlere karşı akut hastalık tepkisinde, enerjinin korunmasına yönelik bir homeostatik alarm olarak düşünülebilir. Bu yanıt, ateş, yorgunluk, kas iskelet ağrısı, duygu durum bozukluğu ve bilişsel bozulma gibi fizyolojik, davranışsal ve psikolojik belirtilerin kombinasyonunu içerebilmektedir. Hastalık durumunda semptomlardan 1 veya daha fazlasının enfeksiyonun akut fazından sonra haftalar veya aylar boyunca devam etmesi yaygın olarak görülür. Hastalar kalıcı yorgunluk durumunu hem “fiziksel” bileşenlere (enerji kaybı ve ağırlık hissi) hem de “zihinsel” bileşenlere (beyin sisi hissi) sahip olma olarak tanımlarlar.
COVID Sonrası Yorgunluk Hissi Nasıl Geçer ?
Viral enfeksiyondan sonra yorgunluk hissini en aza indirebilmek adına “değiştirilebilir faktörlere” odaklanmak faydalı olacaktır. Çevresel ve yaşam tarzı faktörleri değiştirebileceğimiz faktörler arasındadır. Bağışıklık sistemini güçlendiren ve yorgunluk hissini azaltacak öneriler arasında:
- Beslenmeye dikkat edilmelidir. Yeterli ve dengeli, bol sebze/meyve içeren bir beslenme düzeni tercih edilmelidir.
- Gün içerisinde minimum 2,5 litre olmak üzere yeterli su tüketimi sağlanmalıdır.
- Günde 30 dakika egzersiz hem zihinsel hem de fiziksel yorgunluğu giderebilir.
- Kendinizi yoracak çok ağır işlerden kaçınmak faydalı olacaktır.
- Yeterli güneş ışınına maruz kalmak önemlidir. Öğle saatlerinde yarım saat güneş almak, fiziksel ve zihinsel sağlığa katkıda bulunur.
Referanslar:
1.Townsend L et al. Persistent fatigue following SARS-CoV-2 infection is common and independent of severity of initial infection. PloS one, 2020;15(11):e0240784.
2.Sandler CX et al. Long COVID and Post-infective Fatigue Syndrome: A Review. Open forum infectious diseases, 2021;8(10):ofab440.
3.National Institutes of Health. Fatigue. https://www.yourcovidrecovery.nhs.uk/managing-the-effects/effects-on-your-body/fatigue/ Erişim tarihi: 23.03.2022.