Yorgunluk, son iki yıldır hayatımıza giren mevcut COVID-19 pandemisinin nedeni olan SARS-CoV-2 ile enfekte kişilerde en yaygın başvuru şikayetlerinden biri olarak kabul edilmektedir. Enfekte olanların klinik özellikleriyle ilgili erken raporlarda, %44-69.6 oranında yorgunluk bir başvuru şikayeti olarak listelenmiştir. Dolayısıyla, COVID-19 sonrası yorgunluk sık gözlenmektedir.
İnsanların bir COVID-19 enfeksiyonundan sonra kendilerini yorgun hissetmelerinin birçok nedeni vardır. Bunlar:
Bazı insanlarda farklı şeyler yorgunluğa katkıda bulunur ve uzun süre sürmesine neden olur.
Gündelik hayatta bir hastalığa bağlı olarak veya fiziksel zorlanmalara bağlı “yorgunluk”, çok sık karşılaşılan bir durumdur. Evrimsel olarak yorgunluk, maruz kalınan patojenlere karşı akut hastalık tepkisinde, enerjinin korunmasına yönelik bir homeostatik alarm olarak düşünülebilir. Bu yanıt, ateş, yorgunluk, kas iskelet ağrısı, duygu durum bozukluğu ve bilişsel bozulma gibi fizyolojik, davranışsal ve psikolojik belirtilerin kombinasyonunu içerebilmektedir. Hastalık durumunda semptomlardan 1 veya daha fazlasının enfeksiyonun akut fazından sonra haftalar veya aylar boyunca devam etmesi yaygın olarak görülür. Hastalar kalıcı yorgunluk durumunu hem “fiziksel” bileşenlere (enerji kaybı ve ağırlık hissi) hem de “zihinsel” bileşenlere (beyin sisi hissi) sahip olma olarak tanımlarlar.
Viral enfeksiyondan sonra yorgunluk hissini en aza indirebilmek adına “değiştirilebilir faktörlere” odaklanmak faydalı olacaktır. Çevresel ve yaşam tarzı faktörleri değiştirebileceğimiz faktörler arasındadır. Bağışıklık sistemini güçlendiren ve yorgunluk hissini azaltacak öneriler arasında:
Referanslar:
1.Townsend L et al. Persistent fatigue following SARS-CoV-2 infection is common and independent of severity of initial infection. PloS one, 2020;15(11):e0240784.
2.Sandler CX et al. Long COVID and Post-infective Fatigue Syndrome: A Review. Open forum infectious diseases, 2021;8(10):ofab440.
3.National Institutes of Health. Fatigue. https://www.yourcovidrecovery.nhs.uk/managing-the-effects/effects-on-your-body/fatigue/ Erişim tarihi: 23.03.2022.