Bilinçli antibiyotik kullanımı, insan hayatı için çok büyük bir önem taşıyor. Belirli durumlarda çok önemli faydalar sunan bu ilaçlar, gereksiz kullanım durumunda ise “antibiyotik direnci” adı verilen ciddi bir soruna zemin hazırlıyor. Ateş ya da burun akıntısı gibi her türlü semptomda antibiyotik almaya çalışmak, hekime ya da eczacıya bu konuda ısrar etmek asla doğru değil. Antibiyotik ancak gerekli olduğunda, doğru dozda ve sürede kullanılmalı. Dünya sağlık gündeminde de daima önemli yer tutan bu konu, her yıl 18 Kasım tarihinde Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü ile bilim çevrelerinde konuşuluyor. Dünya Sağlık Örgütü de, söz konusu hafta boyunca bu hayati konuyu tüm dünyada masaya yatırıyor. Antibiyotiklere ve Antibiyotik Farkındalık Günü’ne dair bilmeniz gereken her şeyi bu yazıda sizin için derledik.
Antibiyotik, bakteri kaynaklı enfeksiyonların tedavisinde kullanılan ilaçların genel adı olarak biliniyor. Bu ilaçlar, tek bir bakteriye olabildiği gibi birden çok bakteriye karşı da etkili olabilir. Antibiyotikler, içeriklerine göre bakterileri öldürebilir ya da sadece çoğalmalarının önüne geçebilir. Enfeksiyonların antibiyotikle tedavi edilebilmesi için virüs değil, bakteri kaynaklı olduğunun belirlenmesi gerekir.
Tek bakteri türüne karşı etki gösteren antibiyotikler, vücuttaki diğer yararlı bakterilere zarar vermiyor. “Geniş spektrumlu” olarak bilinen diğer antibiyotikler ise aynı anda farklı bakteri türlerine karşı savaş açabilme özelliğine sahip. Hastalıkta farklı bakteri türleri etkiliyse ya da doğru etken tam olarak tespit edilemiyorsa bu ilaçlar reçete edilebilir. Aynı anda yararlı bakterileri de öldürebilen bu antibiyotiklerin kullanımı daha da titizlik gerektiriyor.
Yaygın antibiyotik kullanımının bireyler ya da ülkeler için bir sağlık göstergesi olduğu söylenemez. Aksine bilinçsizce kullanılması durumunda bu güçlü ilaçlar yararlı bakterileri öldürebilir, viral enfeksiyonlar karşısında etkisiz kalabilir hatta belirli bakterilerin direnç geliştirmesine zemin hazırlayabilir. Dolayısıyla söz konusu antibiyotik olduğunda en çok vurgulanması gereken de; bu ilacın mutlaka hekim kontrolünde, önerilen doz ve sürede, tedavi tamamlanıncaya kadar eksiksiz uygulanması olur.
Antibiyotik Farkındalık Günü; her yıl 18 Kasım tarihinde tüm bu risklere dikkat çeken bir halk sağlığı girişimi. Avrupa Parlamentosu, 2008 yılından bu yana, bu özel gün sayesinde antiboyotik direncine dikkat çekiyor. Dünya Sağlık Örgütü de, 18 Kasım’ı da içine alan haftayı her yıl Antibiyotik Farkındalık Haftası olarak ilan ederek etkinliklerin sayısını ve coğrafyasını genişletiyor.
Dirençli bakteriler tarafından enfekte edilen hastaların artması, tüm ülkeler için büyük risk teşkil eden bir problem. Bu durumda yoğun bakım ve hastanede yatış süreleri uzar, belirli hastalıkların tedavisinde antibiyotik etkisiz ya da daha az etkili bir hale gelir. Söz konusu halk sağlığı olduğunda, gelecek nesillere karşı da hem bireylerin hem de ülkelerin büyük sorumluluğu var. Politika yapıcılar, sağlık çalışanları ve halkın her bir bireyi bu sorumlulukla birlikte hareket etmeli. Antibiyotik Farkındalık Günü, tüm paydaşların dikkatini bu konuya çeken önemli bir tarih. Toplantılar, söyleşiler, basın açıklamaları ve kongreler bu özel günde tüm dünyada birbirini izliyor. Bu sayede bilincin artması amaçlanıyor.