Gebelikte B12 Vitamini Kullanımının Önemi

Gebelik süresince annenin beslenmesi ve yaşam şekli kendi sağlığı için olduğu kadar, bebeğin sağlığı için de önemlidir. Gebelikte beslenmenin amacı hem kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılayarak vücudundaki besin öğeleri yedeğini dengede tutmak hem de fetüsün normal büyümesi için gerekli enerji ve besin öğelerini sağlamaktır.

Gebelikte gereksinimi artan vitaminler arasında B12 vitamini, yaşamın ilk yıllarında merkezi sinir sisteminin gelişimi ve miyelinasyonu için gereklidir. B12 vitamini, birçok hücresel süreçte

görev alan B grubu vitaminlerinden biridir. Başlıca diyet kaynakları kırmızı et, tavuk, balık, kabuklu deniz ürünleri, süt, yoğurt, yumurta, peynir ve karaciğerdir. Bu nedenle özellikle vejetaryen gebeler, B12 vitamini eksikliği açısından risk altındadır.

Gebelikte B12 Eksikliği

Yetersiz B12 vitamini alımının folat metabolizmasını bozabileceği ve fetal gelişimi, nörolojik fonksiyonları (demiyelinizasyon) etkileyen anormallikler ile ilişkili olabileceği göz önünde bulundurulmalı ve gebelerde B12 vitamini eksikliği önlenmelidir.

Gebelerde B12 vitamini eksikliği, farklı toplumlarda sosyoekonomik düzeye göre değişiklikler gösterebilmektedir. Türkiye’nin Güneybatı bölgesinde 1. trimesterdeki gebelerde yapılan çalışmada B12 eksikliği %29.8, hem B12 hem de demir eksikliği ise %10.9 olarak tespit edilmiştir.

B12 Vitamini Formları Nelerdir?

B12 vitamininin formları siyanokobalamin, hidroksokobalamin ve metilkobalamindir. Siyanokobalamin veya hidroksikobalamin formunda B12 vitamini, kas içi enjeksiyon ile verilir.

Metilkobalamin VB12’nin aktif formlarından biridir, oral olarak, ağızdan yutularak kullanılabilir.

B12 vitamini “kobalamin” olarak da bilinir. Bir korrin halkasında merkez iyon olarak kobalt içerir ve böylece “kobalamin” olarak adlandırılır. Kobalt iyonunun düzenlenmesine göre; metilkobalamin, 5-deoksiyadenozil kobalamin, hidroksikobalamin veya siyanokobalamin olabilir.

B12 vitamin formlarından metilkobalamin ve adenozil kobalamin; koenzim görevi görür, metabolik açıdan aktiftir ve diğer kobalamin formlarına göre avantaja sahiptir. Kanda ve anne sütünde kobalaminin büyük bir kısmı metilkobalamindir. Metilkobalamin, siyanokobalamine kıyasla insan vücudunda daha iyi tutulur ve kobalamin doku konsantrasyonlarını daha iyi arttırır.

1970’lerden beri Japonya’da periferik nöropati, nörit, polinörit ve diğer hareket bozukluklarında metilkobalamin kullanılmaktadır. Fransa’da nörolojik ağrı sendromlarını tedavi etmede metilkobalamin yer almaktadır.

Gebelikte Folik Asit (B9 Vitamini) Eksikliği

Gebelikte folik asit (B9 vitamini) eksikliği nöral tüp defekti, orofasiyal yarıklar, kardiyak anomaliler gibi doğumsal malformasyonlara, düşük doğumlar, anemi ve preeklempsiye neden olur. Nöral tüp defektine karşı koruyucu olduğu için gebelik öncesi ve gebelik süresince yeterli alımı önemlidir.¹ Folik asitin insan vücudunda daha fazla bulunan aktif formu L-5-metiltetrahidrofolattır (L-5-metil-THF) ve insan plazmasındaki folatların %98’ini oluşturur. Folik asit alındığında da L-5-metil-THF, baskın aktif metabolittir. Gıda takviyesi olarak L-5-metil-THF; folik aside tercih edilebilir çünkü şiddetli B12 vitamin eksikliğinin maskelenmesine daha az yol açmaktadır ve ilaç etkileşimi daha düşüktür.

Gebenin PUFA’dan (Çoklu doymamış yağ asitleri) özellikle DHA’dan (dokozahekzaenoik asit) zengin beslenmesi, fetüsün sinir sisteminin gelişimini etkiler. LCPUFA (Uzun zincirli çoklu doymamış yağ asidi), EPA (Ekozapentaenoik asit), DHA ve AA (araşidonik asit) çocuğun büyüme ve gelişimi için önemlidir.

Gebelikte Demir Eksikliği

Demir eksikliği, gebe ve emzikli kadınlar ile küçük çocukları etkileyen ve anemi ile sonuçlanan en yaygın mikro besin öğesi eksikliğidir. Gebeliğin ilk iki trimesterinde demir eksikliği artan erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve bebek ölümlerinde artışa yol açar.

İyot normal beyin gelişimi ve büyüme için gereklidir. Ciddi iyot yetersizliklerinde kısırlık, düşük doğumlar, ölü doğumlar, bilişsel fonksiyon bozukluğu ve düşük ağırlıklı doğum sıklığında artış görülmektedir.

Referanslar:

1. Uzdil Z, Ozenoglu A. Gebelikte çeşitli besin öğeleri tüketiminin bebek sağlığı üzerine etkileri. Balıkesir Sağlık Bil Derg 2015; 4(2): 117-121.
2. Simsek H et al. Gebelikte Folik Asit, B12 Vitamini, D Vitamini ve İyot Destekleri Kullanmak Gerekli Midir? Olası Riskler. KSU Medical Journal 2021;16(3) : 439-447.
3. Aslaner H et al. Vitamin B12 Eksikliği ve Tedavisi. Klinik Tıp Aile Hekimliği Dergisi. 2018; 10 (6): 18-24.
4. Arslan SA et al. Cobalamins and Methylcobalamin: Coenzyme of Vitamin B12. FABAD J Pharm Sci. 2013; 38 (3): 151-157.
5. Pietrzik K et al. Folic acid and L-5-methyltetrahydrofolate: comparison of clinical pharmacokinetics and pharmacodynamics. Clin Pharmacokinet. 2010; 49(8):535-48.