Kolajen Nedir? Vücut Sağlığındaki Önemi Nelerdir?
Kolajen, çapraz çizgili fibrilleriyle hücrelere destek olan; bağ dokunun mekanik esneklik ve dayanıklılığından sorumlu bir proteindir. Kolajen, glikoprotein ailesi sınıfında yer almaktadır.
Kolajen, insanda en fazla bulunan proteindir, toplam protein kütlesinin %30’unu oluşturmaktadır. Kolajen, bağ dokunun en önemli bileşenidir. Eklem kıkırdağının kütlesinin 3’de 2’sinden fazlası; insanlarda derinin kütlesinin 4’de 3’ünden fazlası; insanlarda kas uçlarında bulunan bağ doku yapısı tendonların ve gözlerimizde kornea dokusunun %90’ından fazlası; kemiklerde organik maddenin yaklaşık %80’i kolajendir.
Eklem Kıkırdağında Kolajen ve Fonksiyonu
Eklem kıkırdağı, hyalin kıkırdak dokudan oluşur. Hyalin kıkırdak kütlesinin yaklaşık %60’ı da kolajendir. Eklem kıkırdağındaki hyalin kıkırdak doku, özel bir bağ dokudur ve eklem yüzeyinin pürüzsüz ve kaygan olmasını sağlar; ekleme binen yükün iletilmesine destek olur; sürtünme ve aşınmanın düşük olmasına yardımcı olur. Eklemlerde hyalin kıkırdak; su, kolajen, proteoglikanlarla birlikte vizkoz bir yapı oluşturur ve ekleme binen yük dengelenir.
Eklem kıkırdağının kalınlığının yaklaşık %10-20’sini kaplayan yüzey kısmı; yüksek oranda kıkırdak hücresi (kondrosit) içermektedir ve bu kıkırdak hücreleri yüksek miktarlarda kolajen üretmektedir. Eklem kıkırdağının yüzey kısmı, sinovyal sıvı ile direkt iletişim halindedir ve kıkırdağın gerilebilme (çekiş gücü özelliğinin) büyük bir kısmından sorumludur.
Kolajen Türleri ve Vücutta Dağılımı
Kemik, deri, kornea gibi dokular Tip 1 kolajen; tendon, ligament gibi dokular Tip 3 kolajen, kıkırdak, omurlar arasında yer alan diskler (intervertebral disk) Tip 2 kolajen ağırlıklıdır.
Halk arasında eklemlerde kireçlenme olarak bilinen Osteoartrit (OA) gibi patolojik durumlarda, eklem kıkırdağında yer alan kolajende ve eklem yapısında hasar gözlenmektedir.
Referans:
1.Alcaide-Ruggiero L et al. Main and Minor Types of Collagens in the Articular Cartilage: The Role of Collagens in Repair Tissue Evaluation in Chondral Defects. Int J Mol Sci. 2021 Dec 11;22(24):13329. doi: 10.3390/ijms222413329.
