Bel Ağrısı Neden Olur? Glukozamin, Kondroitin ve Kolajen Kullanımının: Bel Ağrısı Tedavisindeki Önemi Nedir?
Bel bölgemizdeki omurlar, boyun, sırt dahil tüm omurgamız hareket edebilen eklemlere sahiptir. Anatomide sinovyal diye ifade edilen bu oynar eklemlerimizin yapısının en önemli özelliklerinden biri eklem kıkırdağıdır. Eklem kıkırdağı, eklem içindeki kemik yüzeyleri kaplayan kıkırdaktır.1 Peki, eklem kıkırdağının içeriğinde neler vardır?
Eklem Kıkırdağının Yapısı: Kolajen, Glukozamin ve Kondroitin
Eklem kıkırdağı içeriğinde, matrikste yer alan başlıca bileşenler kolajen, zemin maddesi (ör.,glukozamin ve kondroitin) ve hücreler arası sıvıdır. Kolajen tip 2, eklem kıkırdağının en önemli maddesidir. Glukozamin ve kondroitin de glikozaminoglikan (GAG) ve proteoglikan olarak ifade ettiğimiz bileşenlerdir. Bu maddeler, birbirleriyle bağlantılar oluşturarak, eklem kıkırdağının baskılara karşı dayanıklı olmasına ve direnmesine katkıda bulunur ve eklem sıvısının muhafazasına destek olur.
Acaba eklem kıkırdağının bel ağrısı ile ilişkisi var mıdır? Evet eklem kıkırdağının bel ağrısı ile ilişkisi vardır. İlk defa 1911 yılında, bel ağrısının bel bölgesindeki eklemlerle ilişkili olduğu bulunmuştur.
Bel Ağrısının Nedenleri Nelerdir?
Bel ağrısının sebepleri arasında; bel omurlarında artmış baskı, incinmeler, yıpranmalar, omurlar arasındaki disklerin aşınması (intervertebral disk dejenerasyonu), yaşın ilerlemesi sayılabilir. Omurlar arasındaki disklerin aşınması demek; hacminin, şeklinin, yapısının ve içeriğinin çarpıcı bir şekilde değişmesi demektir Biyokimyasal olarak kolajen içeriği, GAG içeriği de değişir. Ne yazık ki, yaşın ilerlemesiyle birlikte bu değişiklikler çok sık görülmektedir.2 Eklemlerde kireçlenme (osteoartrit) de oluşabilir.
Bel ağrısı, önemli bir sağlık problemidir. Herhangi bir kişide yaşamı boyunca bel ağrısı şikayeti %90’lara varan oranlarda gözlenmektedir.
Glukozamin, Kondroitin ve Kolajen Takviyelerinin Bel Ağrısı Üzerindeki Faydaları
Bel ağrısına çare olarak fizik tedavi ve ilaçlar kullanılmaktadır. Kolajen, glukozamin ve kondroitin takviyelerinin de etkili olduğunu gösteren klinik çalışmalar bulunmaktadır. Bu maddelerin bel ağrısını azaltmadaki etki mekanizmaları; eklem kıkırdağı bütünlüğünü korunmak, inflamasyonu azaltmak olarak belirtilmektedir. Glukozamin; kıkırdak içeriğinin başlıca bileşenidir ve GAG sentezinde öncül moleküldür. Kıkırdak yapısı ve işlevi için önemli kolajen ve proteioglikanların daha fazla üretilmesine ve kıkırdak iyileşmesine destek olmaktadır. Kondroitin; kıkırdakta su tutulumunu arttırmakta ve şok-emme özelliğine yardımcı olmaktadır.
Hafif-orta bel ağrısı olan hastalarda; glukozamin, hiyalüronik asit, metil sülfometan (MSM), kondroitin sülfat ve Tip 2 kolajen takviyesinin etkilerinin incelendiği bir çalışmada, 3 ay tedavi sonunda ağrı skoru (VAS) anlamlı oranda azalmıştır. Hastaların başlangıç ağrı skoru 7,7 iken tedavi sonrası 2,6’a düşmüştür.
Kondroitinin, kıkırdak hacmini arttırdığı, eklem kireçlenmesini geciktirdiği ve hastaların şikayetlerini azalttığı çalışmalarda gösterilmiştir.
Bir diğer çalışmada, 12 hafta boyunca glukozamin kullanan hastalarda ağrı skoru ve işlevsel skorlarda anlamlı iyileşme gözlenmiştir.
Referanslar:
1.Aktekin M, Bayramoglu A, Keskinoz ED. Temel insan anatomisi. 2021. Acıbadem Universitesi Yayini. ISBN: 978-625-44490-2-4.
2.Frost BA et al. Materials for the Spine: Anatomy, Problems, and Solutions. Materials. 2019; 12:253. doi:10.3390/ma12020253.
3.Ng HY et al. Articular Cartilage: Structure, Composition, Injuries and Repair. JSM Bone and Joint Dis. 2017; 1(2): 1010.
4.Emet A, Demirtas Y. The Effect of Glucosamine, Hyaluronic acid, Methyl Sulfomethane (MSM), Chondroitin Sulfate, and Type 2 Collagen Treatment on Facet Joint Syndrome. Van Tıp Derg. 2023; 30 (4):321-326. DOI: 10.5505/vtd.2023.15146.
